Verið að fóðra hrægamma

Þeim mun meira sem ég hugsa um þessa stóru millifærslu þeim mun glórulausari finnst mér hún. Það á í alvöru að skuldsetja ríkissjóð aukalega um 70-100 milljarða til að gefa sumu fólki peninga, sem þarf ekki á þeim að halda, einhvern auka 10 þúsund kall á mánuði. (Meira ef þú ert ríkur og býrð í stóru húsi, minna ef þú ert blankur, ekkert ef þú ert virkilega skítblankur.)

Ef lánin hafa hækkað "of mikið", hafa þá ekki kröfur lánadrottnana hækkað nákvæmlega jafn mikið "of mikið"? (Þið munið, debet og kredit, skuld eins er krafa annars). En nei nei, lánadrottnar borga ekki krónu í þessari aðgerð. Bankar, fjármálastofnanir, "hrægammar" eru ekki að borga þetta, heldur skattgreiðendur, aðallega næsta kynslóð. Í raun má segja að við séum að styrkja "hrægamma", ríkissjóður tekur sig til og greiðir þeim (bönkum) hluta af kröfum þeirra í húsnæðisskuldum. Í staðinn fyrir að skjóta hrægamma er verið að fóðra þá.

Þannig virkar þetta, eins og í Matador. Bankinn vinnur alltaf.

 

 

 

"Læknavísindakirkjan" og sóknargjöld

Nokkur umræða hefur skapast um þá hugmynd frá formanni Heilbrigðisnefndar Reykjavíkur, að stofna sérstakt trúfélag, "Læknavísindakirkjuna" í þeim tilgangi að fá sóknargjöld frá ríkinu og láta þau svo renna til Landspítalans.

Fjölmargir hafa lýst yfir stuðningi við hugmyndina og lýst sig reiðubúna til að ganga í félagið. Undirliggjandi er sú hugsun að ríkið láti of mikið fé til Þjóðkirkjunnar, m.a. sóknargjöld, sem eru 8.700 kr á mann á ári. (Sóknargjöld eru ekki innheimt sérstaklega af neinum manni, heldur "innifalin" í tekjuskatti. Ríkið greiðir sóknargjald fyrir sóknarbörn 16 ára og eldri, en innheimtir það ekki frá viðkomandi. Nánar útskýrt t.d. hér.)

En ef fólki finnst að of mikið fé renni frá ríkinu til Þjóðkirkjunnar í formi sóknargjalda þá er óþarft að stofna nýtt félag. Nóg er að þú sér ekki skráður hjá Þjóðskrá hjá viðurkenndu trúfélagi* þar með rennur ekki sóknargjald fyrir þig úr ríkissjóði.

Ef fækkar í Þjóðkirkjunni þá fækkar líka prestum á launaskrá hjá ríkinu**, um 1 prest fyrir hverja 4.000 (minnir mig) manns sem fækkar. (Með sama hætti myndi fjölga stöðugildum presta ef fjölgar í Þjóðkirkjunni.)

*(Eitt svokallað lífsskoðunarfélag, Siðmennt, er líka viðurkennt með sama hætti og skráð trúfélög, og rennur sóknargjald frá ríkissjóði til Siðmenntar fyrir hvern félagsmann sem skráður er í félagið samkvæmt Þjóðskrá. Þess ber að geta að félagið býður líka fólki að vera skráðir félagar bara hjá félaginu sjálfu en ekki í Þjóðskrá. Þeir félagar greiða beint og milliliðalaust félagsgjald til félagsins, sem fær ekki sóknargjald frá ríkinu fyrir viðkomandi.)  

**(Allir prestar Þjóðkirkjunnar og starfsfólk Biskupsstofu eru ríkisstarfsmenn og þiggja laun frá ríkinu.)

Myndin tengist efni pistilsins ekki beint. Þetta er mynd af Strak Trek söfnuðinum í Lynchburg, Virginu. 

Systur, mæður og dætur

Erna og Hulda eru systur. Erna á tvö börn. Hulda gat ekki eignast börn án aðstoðar. Hún fékk gjafaegg frá systur sinni. Eggið var frjóvgað í glasafrjóvgun með sæðisfrumum frá Hrafni, manni Huldu. Hulda er nú ólétt af sínu fyrsta barni. Hún og Hrafn eru að vonum himinlifandi enda búin að reyna lengi að eignast barn og nú gat systir hennar hjálpað þeim að láta drauminn rætast. Líffræðilega verður barnið barn Ernu og Hrafns, en auðvitað er barnið hennar Huldu. Þær systur ræddu þetta vel og vandlega og fengu ráðgjöf fagfólks.

 

Erna og Hulda 

 

Sigrún og Ragnheiður eru systur. Vegna sjúkdóms getur Sigrún ekki gengið með barn, en hún er með heilbrigðar eggfrumur. Ragnheiður bauðst til að gerast staðgöngumóðir fyrir systur sína. Egg úr Sigrúnu var frjóvgað með sæði Stefáns, manns Sigrúnar. Nú bíða Stefán og Sigrún spennt eftir sínu fyrsta barni. En það er Ragnheiður sem gengu með barnið.

 

Sigrún og Ragnheiður 

 

Hulda og Ragnheiður eru sem sagt báðar óléttar. í hvorugu tilfelli er barnið orðið til úr þeirra eigin kynfrumu. Hulda gengur með barn sem er getið úr eggfrumu systur sinnar og Ragnheiður gengur líka með barn sem er getið úr eggfrumu systur sinnar. Bæði ófæddu börnin eru jafnskyld mæðrunum sem ganga með þau.

Barn Huldu er að sjálfsögðu barn hennar, þó hún hafi fengið kynfrumu annars staðar frá. Hún naut bara aðstoðar systur sinnar til að barnið yrði til.

En hvað með barnið sem Ragnheiður gengur með? Auðvitað verður það barn Sigrúnar og Stefáns, eftir að það fæðist. Um það eru þau öll sammála, Ragnheiður, Sigrún og Stefán. En þangað til? Getur það verið hluti af líkama Ragnheiðar, en samt ekki hennar barn? 

Ég vil meina að við getum ekki litið svo á að ófætt barn í móðurkviði sé ekki barn móðurinnar sem gengur með það. Uppruni kynfrumna breytir því ekki. 

Dæmin hér að ofan sýna að við lítum öðruvísi á kringumstæður, jafnvel þó svo tæknilega, þ.e. líffræðilega séu dæmin alveg eins. 

Er það þá huglægt hver sé móðir barns, þegar móðir gengur með barn sem er ekki úr hennar eigin kynfrumu?

Ég spurði konu, í umræðu um málefnið, hvort hún gæti hugsað sér að ganga með barn fyrir aðra konu, ef hún sjálf hefði getið barnið með manni sínum. Hún kvað það af og frá, fannst það satt að segja fráleit spurning. Henni fannst algjör grundvallarmunur á því að ganga með eigið barn og að ganga með annarrar konu barn.

Orðrétt sagði viðmælandi minn:

 

Snýst ekki umræðan um að egg og sæði sem staðgöngumóðirin á ekkert í séu sett saman í glasi og komið fyrir í legi hennar og hún afhendi síðan kynforeldrum barnið aftur þegar hún er búin að baka það? [...]

það er engin ástæða til að flækja umræðuna með einhverjum hugleyðingum um hvort maður geti pantað eina frænku frá systur sinni til að eiga sjálf eða hvað það var... það er ekki staðgöngumæðrun, það er ættleiðing... og MILLJÓN sinnum flóknara...

 

Er þessi munur fyrir hendi? Er hann jafn mikill og við höldum? Er hann milljón-faldur??

Fyrstu staðgöngumæður lögðu til eigin egg, voru bæði egggjafar og staðgöngumæður. Svo líffræðilega voru þær að ganga með eigið barn. (Þetta er kallað traditional surrogacy, en er miklu óalgengara nú en hinsegin staðganga, gestational surrogacy.) Og eins og lýst er í dæmunum hér að ofan, þá er barn sem staðgöngumóðir gengur með úr annarrar konu eggi tæknilega (líffræðilega) alveg eins og barn sem kona gengur með, sem þegið hefur gjafaegg. Í fyrra tilvikinu líta margir svo á að móðirin, sú sem gengur með barnið sé alls ekki móðir þess, heldur "bara" staðgöngumóðir, sem sé eitthvað allt annað.

Ég er sjálfur mjög hugsi yfir þessu sjónarmiði, sem ég held reyndar að sé algengt og þessi ofangreindi viðmælandi sem ég vitna í er alls ekki ein um að halda á lofti, að það sé grundvallarmunur á því að búa til og ganga með eigið barn, og að "hýsa" annarra manna barn. Ég vona að dæmin hér að ofan sýni fólki að munurinn er kannski fyrst og fremst í huganum á okkur.

Ég sé t.d. alls ekki að það sé neinn grundvallarmunur á staðgöngu-meðgöngu og því þegar kona sem verður óviljandi ólétt ákveður að halda meðgöngu áfram til að gefa frá sér barnið til ættleiðingar. Í báðum tilvikum veit konan, á seinni helming meðgöngunnar að hún muni ekki ala barnið eftir fæðingu. Barnið verður ekki hennar. En ég held því fram að það sé hennar á meðgöngunni, óháð uppruna eggfrumunnar. (þetta sjónarmið útilokar ekki staðgöngumeðgöngur og er raunar lagt til grundvallar t.d. í Bretlandi, þar sem staðgöngumóðirin getur ekki endanlega gefið frá sér barnið, lagalega, fyrr en eftir fæðingu. Hún er að gefa frá sér sitt barn.)

Ég held að við eigum að velta þessum málum vel fyrir okkur í umræðu um fyrirbærið staðgöngumæðrun.

Hennar eigið barn? 

Með annars barn í móðurkviði??

Nokkur umræða hefur nú aftur sprottið upp um staðgöngumæðrun. Greinar um málið hafa birst á vefritunum knuz.is og skodun.is:

Að leigja leg eins og geymsluskápa

Staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni

Að gefa líffæri eins og varahluti - hugleiðing um staðgöngumæðrun

Mér finnst þó besta greinin um málið sem ég hef rekist á á íslensku þessi hér, sem er næstum þriggja ára, eftir Ástríði Stefánsdóttur:

Álitamál tengd staðgöngumæðrun

Eins og ég skrifaði um í síðasta pistli hefur mér fundist rökstuðningur gegn staðgöngumæðrun á köflum ósannfærandi. En þetta er engu að síður vandasamt og viðkvæmt umfjöllunarefni, sem ég er ekki reiðubúinn að styðja skilyrðislaust.

Í Bretlandi hefur staðgöngumæðrun verið leyfð. Bretar hafa þó gætt vel að einu mikilvægu skilyrði sem ekki hefur verið nægilega rætt hér: Staðgöngumóðirin hefur full yfirráð yfir sínum líkama meðan á meðgöngunni stendur. Dómstólar taka ekki til greina bindandi samninga um að staðgöngumóður beri að afhenda barn. (Sjá t.d. hér: www.gov.uk/rights-for-surrogate-mothers)

Þetta fyrirkomulag gerir staðgöngumæðrun alls ekki ómögulega. Það er mjög fátítt að staðgöngumóðir skiptir um skoðun. (Það gæti líka gest en er alveg örugglega mjög fátítt, að þegarnir sem bíða eftir ófæddu barninu snúist hugur. Við komum aldrei algjörlega í veg fyrir þess háttar vanda, ekki frekar en þegar börn verða til með hefðbundnum hætti. Það þarf bara að vera klárt hver er réttur hvers, og að réttur barnsins sé í fyrirrúmi.)

Í mínum huga er þetta algjört lykilatriði - ófætt barn ER barn þeirrar móður sem gengur með það. Annað er að mínu mati siðferðislega óverjandi.

Sumir hafa líkt staðgöngumæðrun við líffæragjöf. Þetta eru þó eðlísólík fyrirbæri þó sumt sé svipað. EN jafnvel þó ég hafi samþykkt að gefa annað nýrað úr mér til náins ættingja, þá er það mitt nýra alveg þangað til læknar hafa fjarlægt það. Ef mér snýst hugur daginn fyrir fyrirhugaða aðgerð þá er það vissulega mjög bagalegt fyrir marga en ég hef til þess óumdeildan rétt, það kæmi aldrei lögregla heim til mín til að taka mig með valdi uppá spítala í nýrnabrottnám.

Ég ræð yfir mínum líkama. Punktur.

Fóstur er hluti af líkama konu. Uppruni kynfrumna breytir því ekki neitt. Þetta skilyrði verður að liggja til grundvallar allri umræðu um staðgöngumæðrun. Annars erum við komin á háskalegar brautir. 

 

 

Veik "þrýstings"rök gegn staðgöngumæðrun

Þau rök heyrast furðulega oft sem ein helstu rök gegn staðgöngumæðrun, að ef staðgöngumæðrun í velgjörðarskyni yrði leyfð þá gætu konur orðið fyrir svo miklum þrýstingi að gerast staðgöngumæður fyrir systur eða nánar vinkonur sem óskuðu eftir slíkri þjónustu. Rökin eru sem sé að vegna þessa þrýstings myndu kannski sumar konur taka slíkt að sér án þess að vera raunverulega sáttar við það.

Þetta er ekki sterk rök.

Konur  (og karlar) verða fyrir alls konar þrýstingi. Kona sem á kærasta verður fyrir miklum þrýsting ef hann biður hana að giftast sér. Er víst að hún geti staðist þann þrýsting? Segir hún 'já' bara til að þóknast kærastanum?

Kona sem á mann sem langar í börn getur orðið fyrir miklum þrýstingi frá honum að eignast barn. Getur verið að hún láti undan þeim þrýstingi og verði ólétt vegna óska mannsins?

Hvað með konu sem á systur sem er um það bil að verða gjaldþrota og missa íbúðina sína og biður systurina um aðstoð, verður sú kona fyrir miklum þrýstingi?

Kona sem yrði spurð hvort hún gæti gerst staðgöngumóðir yrði ekkert fyrir meiri þrýstingi en í fólk í ýmsum öðrum aðstæðum sem spurt er um erfiða hluti. Það eru ekki alvöru rök gegn staðgöngumæðrun, að þessi "þrýstingur" yrði svo óbærilegur að konur myndu samþykkja slíka bón gegn eigin sannfæringu. 

Ég tel sjálfur önnur rök miklu veigameiri. Þau helstu eru þau, að það er að mínu mati ekki hægt að aðskilja (lögfræðilega, siðferðilega) fóstur í móðurkviði og móður þess. Við lítum svo á flest að fóstur sé ekki orðið að sjálfstæðum einstaklingi snemma á meðgöngu, móðir og fóstur er ein manneskja, einn líkami, með vísi að öðrum einstaklingi.

Umræða um staðgöngumæðrun og undirbúningur að hugsanlegri löggjöf um slíkt ætti að taka mið af því.

 

Gefum Franklin Graham sjálfdautt kjöt

Trúboðinn og boðberi Guðs orðs Franklin Graham mætti í Kastljós í kvöld. Elskulegur og kurteis svaraði hann spurningum Þóru Arnórsdóttur, sem helst vildi bara ræða við hann um homma og lesbíur.

Graham útskýrði að hann væri ekkert að lýsa sínum persónulegu prívatskoðunum, heldur bara vilja Guðs og Hans orðum. Biblían hefði að geyma orð Guðs, og hún væri óskeikul.

Í þessum efnum fylgir Franklin Graham játningum íslensku Þjóðkirkjunnar, sem segja m.a. 

Þjóðkirkjan viðurkennir heilaga ritningu Gamla og Nýja testamentisins sem orð Guðs  

 

Já þær eru margar reglurnar sem Guð leggur okkur með orðum sínum. Meðal annars þetta:

5. Mós 14.3-21:

Hrein fæða og óhrein

³Þú skalt ekki eta neitt viðbjóðslegt. ⁴Þetta eru dýrin sem þið megið eta: naut, sauðfé, geitur, ⁵hirtir, skógargeitur, dádýr, steingeitur, fjallageitur, antílópur og gemsur.
⁶Þið megið eta öll dýr sem hafa klaufir, og þær alklofnar, og jórtra. ⁷En þessi dýr, sem jórtra og hafa alklofnar klaufir, megið þið ekki eta: úlfalda, héra og stökkhéra því að þau jórtra að vísu en hafa ekki klaufir. Þau skulu vera ykkur óhrein, ⁸einnig villisvínið því að það hefur klaufir en jórtrar ekki. Það skal vera ykkur óhreint. Þið megið hvorki leggja ykkur kjöt þessara dýra til munns né snerta hræ þeirra.
⁹Af lagardýrum megið þið neyta alls sem hefur ugga og hreistur. ¹⁰En þið megið ekki eta neitt sem hvorki hefur ugga né hreistur. Það skal vera ykkur óhreint.
¹¹Alla hreina fugla megið þið eta. ¹²En þetta eru fuglarnir sem þið megið ekki eta: örninn, gammurinn, skegggammurinn, ¹³gleðan, ýmsar fálkategundir,¹⁴hrafnakynið, ¹⁵strúturinn, uglan, mávurinn, haukakynið, ¹⁶hornuglan, náttuglan, snæuglan, ¹⁷pelíkaninn, hrægammurinn, súlan, ¹⁸storkurinn, lóukynið, herfuglinn og leðurblakan.
¹⁹Öll vængjuð skordýr skulu vera ykkur óhrein, þau má ekki eta. ²⁰En alla hreina fugla má eta.

²¹Þið megið ekki eta neitt sjálfdautt. Þú mátt gefa það aðkomumanni í borgum þínum að eta eða þú getur selt það aðkomumanni. En þú ert Drottni, Guði þínum, helgaður lýður. 

Ber virðingu fyrir samkynhneigðum

Gjafasæði og líffræðilegt faðerni

30. maí 2008 samþykkti Alþingi lög nr. 54/2008 sem heimiluðu að konur sem eru ekki í sambúð með karli, þ.e. annaðhvort einhleypar eða í sambúð með annarri konu, geta farið í tæknisæðingu eða tæknifrjóvgun, með gjafakynfrumum. Lögin voru breyting á eldri lögum nr. 55/1996 um tæknifrjóvgun.

Nýju lögin gera það að verkum að tæknifrjóvganir eru nú mun algengari en áður, þegar slík aðstoð var aðeins veitt hefðbundnum pörum, karli og konu, vegna líffræðilegra erfiðleika við að geta barn. Í viðtali frá 2009 kom fram að þá leitaði á annan tug einhleypra kvenna eftir tæknisæðingu í hverjum mánuði, eða 140-200 konur á ársgrundvelli.

Svo virðist vera sem einhleypar konur séu miklu fleiri í hópi þeirra sem nota þjónustuna, heldur en konur í lesbískum samböndum. Sem er athyglisvert. (Ég ræddi þetta stuttlega í pistli frá 2009.)

Þegar kona fer í tæknisæðingu með gjafasæði getur hún valið annað hvort sæði gefið með fullri nafnleynd, eða sæði frá gjafa sem hefur veitt heimild til að barn getið með sæðinu megi, eftir vissan aldur, fá upplýsingar um faðerni sitt. Það er víst meira framboð á nafnlausu sæði, menn virðast tilbúnari að "gefa af sér" með þessum hætti, ef engin hætta fylgir að barn komi og leiti manns eftir 18 ár.

Nú myndu örugglega flestir taka undir að jákvætt sé fyrir sérhvern einstakling að vita um uppruna sinn. Þekkt er að ættleidd börn vilji seinna á lífsleiðinni fá vitneskju um blóðforeldra sína, og erfðafræðilega forfeður. Myndu þá ekki flestir sæðisþegar velja þann kost að barnið eigi þann möguleika, eftir 18 ára aldur, að fá vitneskju um sæðisgjafann, líffræðilegan föður sinn?

Nú veit ég ekki hvernig skiptingin er hér á landi, en vegna þess að framboðið er meira af nafnlausa sæðinu er rekjanlega sæðið einfaldlega dýrara. Rekjanlegur skammtur kostar 50.000 kr en órekjanlegt 38.500 kr. Ofan á þetta bætist kostnaður við uppsetningu og frjósemislyf og hafa ber í huga að svona meðferð þarf oftar en ekki að endurtaka 2-4 sinnum, áður en getnaður tekst. Verðið fyrir líffræðilegt faðerni barns sem getið er með gjafasæði er þannig 12.500 kr,

MEIRA HÉR

Staðgöngumóðir á Vestfjörðum: "Ætla að kaupa íbúð á Akureyri"

Diljá Daníelsdóttir er ung einhleyp móðir á Bíldudal, sem býr í leiguíbúð og hefur unnið í fiskvinnslu síðan hún kláraði grunnskóla. Nú er hins vegar hagur hennar að vænkast þar sem hún ber barn undir belti fyrir hjón í Reykjavík, Áslák, lögfræðing hjá skilanefnd og konu hans Véfríði, mannauðsstjóra.

Meira HÉR

Týpisk hegðun stjórnmálamanns?

Á visir.is er haft eftir Sigmundi Davíð:

Vextir voru alltaf vandamálið. Nú höfum við ekki verið að greiða vextina í tvö ár og því sparað um 70 milljarða,

Nú er það svo að samkvæmt Icesave lánasamningnum, (bæði I og II) áttu vextir ekki að greiðast fyrr en eftir á. Og þó svo samningar hafi dragist á langinn er furðulegt að túlka það sem svo að gagnaðili sé þar með búinn að samþykkja að sleppa vöxtum síðustu tvö ár, hvað svo sem um semst á endanum.

Þetta veit auðvitað Sigmundur Davíð. Hann gjörþekkir málið, maðurinn er starfandi Alþingismaður. Spurning af hverju hann segir ósatt, til að slá ryki í augu almennings?

Ósköp finnst mér dapurlegt þegar stjórnmálamenn vísvitandi fara með rangt mál og ljúga að almenningi, til að upphefja sjálfa sig og ná lýðhylli.

Betra loft

Tek eftir því að búið er að viðra út óloft héðan af bloggsvæðinu. Mikið var. Menn verða að kunna að skiptast á skoðunum án dónaskaps og hortugheita. Það er ekki öllum gefið.