"Sjálffæðandi maskínur"

Þetta hugtak, "sjálffæðandi maskína" kemur fyrir í kvikmyndinni Draumalandið, er notað um virkjunariðnaðinn, sem svo má kalla. Hlutverk virkjunariðnaðarins er ekki bara að búa til næga orku fyrir Íslendinga og íslenskt atvinnulíf heldur er eiginlegt hlutverk maskínunnar einmitt eins og nafnið gefur til kynna - að virkja. Maskínan heldur þannig ótrauð áfram að virkja meira og meira, annars stöðvast hún. Maskínan fæðir sjálfa sig því ekki vill hún svelta.

Stór hópur manna og kvenna hafa hlotið til þess góða menntun að finna og kanna nýja virkjunarkosti, hanna virkjanir og byggja virkjanir. Þetta eru skemmtileg, krefjandi og vel launuð störf. Skiljanlega vill þetta fólk halda störfum sínum, það viljum við öll.

Þess vegna segir ekki Landsvirkjun eftir Kárahnjúka, "Jæja, er þetta orðið gott?" og Orkuveitan segir ekki heldur, eftir opnun Hellisheiðarvirkjunar "Já nú skulum við aðeins kynna okkur betur undirstöðufræði um háhitasvæði og virkjanir þeirra", heldur er hafist handa og teiknuð drög að 3-4 háhitavirkjunum til viðbótar. "ÁFRAM  - EKKERT STOPP, eins og einn flokkurinn orðaði það um árið.

En svona maskínur eru víðar. Nærtækasta dæmið er íslenski útrásar-bankaiðnaðurinn. Þetta myndskeið úr fréttaþætti RÚV 'Í brennidepli' er frá 2004 og lýsir hinum tápmiklu og duglegu útrásarmönnum sem þá höfðu þegar haslað sér völl í bestu og dýrustu hverfum Lundúna og flugu heim til eyjunnar á einkaþotum, sem átti eftir að fjölga.

Hvar stæðum við nú, ef menn hefðu hægt á ferðinni 2004? Staldrað við og hugsað:

"Ættum við kannski að einbeita okkur að þeim fyrirtækjum sem við erum nú búnir að kaupa, sjá til að þau skili raunverulegum arði og greiða niður þær miklu skuldir sem á okkur hvíla vegna kaupanna?"

Já hver veit. En þetta gerðist auðvitað ekki. Maskínan var alltof gráðug og hélt áfram, vildi meira og meira. Fleiri hundruð ungra og duglegra bankamanna, lögfræðinga og viðskiptajöfra átti allt sitt undir að haldið yrði áfram og keypt meira og meira. Það var beinlínis grundvöllurinn að þeim fáránlega arði sem bankarnir skiluðu ár eftir ár. Og hver vildi vera án þess?

Þriðju maskínuna mætti nefna, en það er verktaka-byggingamaskínan, sem óx hratt og dafnaði hér á síðustu árum. Þegar fasteignaverð rauk upp var orðið mjög arðbært að byggja. Byggingafyrirtæki stækkuðu og stækkuðu, þau þrýstu á að fá nýjar lóðir, ný hverfi og breytt skipulag - meira byggingarmagn, hærri hús, fleiri íbúðir. Maskínan mátti ekki svelta. Fáir spurðu, "Er þetta ekki nóg í bili?" "Þurfum við öll þessi hús?"

Stjórnmálamenn og skipulagsyfivöld voru þannig í mjög krefjandi hlutverki, að gæta þess að okkar nærsamfélag og skipulag byggðar væri eins og við teljum best, en ekki bara sem arðvænlegast fyrir byggingariðnaðinn.

Hið skuggalega var að sveitarfélögin voru í afar óeðlilegu samlífi með byggingamaskínunni, því sveitarfélögin höluðu inn milljarða á milljarða ofan á lóðasölu, og sveitarfélög fá aldrei nóg af peningum. (Íbúar sveitarfálaganna græddu hins vegar alls ekki á hinu háa lóðaverði, það bara hækkaði húsnæðisverð enn meira, sem íbúarnir þurftu á endanum að borga.) 

Ef maskínurnar vaxa og stækka eftirlitslaust verða þær hálfgerð skrímsli. Það er meðal annars hlutverk stjórnmálamanna að gæta að heildarhagsmunum samfélagsins alls og halda maskínunum í skefjum.

Þess vegna viljum við ekki að stjórnmálamenn séu á spenanum hjá maskínunum. Hvernig getum við treyst því að þeir láti ekki undan frekum kröfum þeirra? Að þeir beiti eðlilegu aðhaldi og hugsi um heildarhagsmuni þegar þeir skarast á við hagsmuni maskínanna sem stutt hafa stjórnmálamennina? Getum við treyst stjórnmálamönnum til að taka ákvarðanir sem gætu skaðað hagsmuni maskínanna?

Útrásar-bankamaskínan styrkti Sjálfstæðisflokkinn mjög hraustlega, eins og altalað er. 

Byggingarfyrirtækið Eykt var stærsti styrktaraðili Framsóknarflokksins 2006, með fimm milljóna styrk. Verkefnalisti Eyktar sýnir að fyrirtækið var mjög umsvifamikið og hefur unnið fjölda stórra framkvæmda fyrir hið opinbera. Eykt er með á sínum snærum eitt af fjölmörgum hálf- eða óbyggðum draugagötuhverfum stór-Reykjavíkursvæðisins, í hlíðum Helgafells í Mosfellsbæ. En slík hverfi eru æði mörg um allt höfuðborgarsvæðið og raunar víðar, sem sýnir að þessi maskína óx eftirlitslaust.

Framsókn opnar bókhaldið

Draumalandið mitt

Sá Draumalandið fyrir skemmstu. Mögnuð ádeila. Rifjaði upp dýrmætar minningar úr ferð minni á virkjunarsvæði Kárahnjúka sumarið 2006. Við ferðafélagarnir gáfum okkur góðan tíma til að skoða svæðið, gistum tvær nætur í bændagistingu í Hrafnkelsdal og höfðum þannig heilan dag til að fara um, bæði keyrandi og gangandi, og kynnast með eigin augum þessum tröllauknu framkvæmdum og ekki síst svæðinu sem fórnað var.

Fyrst lá leiðin að virkjunarsvæðinu. Mannvirkin voru á sama tíma heillandi og ógnvænleg. Þetta er óumdeilanlega verkfræðilegt stórvirki, manngert landslag í sjálfu sér.

Þetta var um verslunarmannahelgi og fjöldi fólks lagði leið sína á svæðið, en flestir létu sér nægja að stoppa á útsýnisstæði sem útbúið var austan við stífluna, en þar voru upplýsingaskilti og sást vel yfir nyrsta hluta svæðisins sem átti eftir að verða lónið. 

En við höfðum meiri áhuga á svæðinu sunnar, nær jöklinum, svæðinu sem ekki sást frá útsýnisstæðinu. Við keyrðum aftur yfir brúnna frægu (þá sem hafði farið á bólakaf dagana áður) og héldum suður eftir grófum slóða. Lögðum svo og gengum í átt að Kringilsánni, en við vildum sjá Kringilsárfoss, sem einnig var nefndur Töfrafoss, og jafnvel komast yfir í Kringilsárrana.

Þetta var sérstök tilfinning að upplifa svæðið. Hátt uppi, nálægt jökulrönd Vatnajökuls í þvílíkri gróðursæld, sól og bliðskaparveðri. Vitandi að þetta land átti eftir að hverfa. Land, sem sumir stjórnmálamenn létu hafa eftir sér að væri nú "ekkert sérstakt", eins og rifjað er upp í kvikmyndinni.

Á leið okkar í leit að Kringilsárfossi. Þetta land er nú undir Hálslóni.

Við fundum fossinn og áðum. Þetta var tilkomumikill foss og allt landlagið um kring. Eitt sem vakti athygli var hvað gróðurinn í fossúðanum var grálitaður, en fossinn úðaði fíngerðum leirúða yfir lyngið, sem sýndi þvílíkt magn af aur berst með jökulsánum og fyllir nú hægt og rólega botn lónsins.

Kringilsá neðan við Töfrafoss. Horfið.

Við gengum niður með ánni, að kláfnum yfir í Kringilsárrana, sem hagleiksmaðurinn Guðmundur á Vaði setti upp, vitandi að hann myndi aðeins gagnast í fáein ár, en nú er hann á 50-75 metra dýpi að ég hygg (fer eftir árstíð og yfirborðshæð lónsins).

 

Þetta var ógleymanleg ferð og sérstök tilfinning að ganga um land sem yrði ekki til ári síðar, og er nú, tæpum þremur árum síðar, horfið. Var þessi fórn þess virði?  (Fyrir umdeilanlegan ágóða, sem okkur tókst svo á síðasta ári að tapa margfalt í efnahagshruninu.) Mín skoðun var staðföst eftir þessa ferð og hefur ekki breyst.

Ég hvet alla til að sjá kvikmyndina Draumalandið og munum að baráttunni fyrir landinu okkar er langt í frá lokið.

 

 

 

Höldum þessu til haga - xD og Landsbankinn

Fyrrverandi framkvæmdastjóri flokksins Kjartan Gunnarsson sat í bankaráði Landsbankans frá því áður en Björgólfsfeðgar "keyptu" bankann fyrir 11,2 milljarða (og skulda enn 5 milljarða vegna þeirra kaupa!)

Steinþór Gunnarsson, stjórinn í Landsbankanum sem Guðlaugur Þór Þórðarson leitaði til, til að bjarga flokknum úr "miklum fjárhagslegum erfiðleikum" er fyrrum stjórnarmaður í SUS, en hann var gjaldkeri stjórnar SUS í formannstíð Guðlaugs.

Fyrrverandi bankastjórinn Sigurjón Þ. Árnason er gamall samherji Sjálfstæðismanna úr stúdentapolitíkinni. Guðlaugur Þór starfaði undir stjórn Sigurjóns í Búnaðarbankanum.

Björn Ársæll Pétursson er samherji Guðlaugs í flokknum og talinn vera lykilmaður í stuðningsliði hans. Björn Ársæll var m.a. formaður eins hverfafélags flokksins og hóf störf hjá Landsbankanum 2006 og stýrði útibúi bankans í HongKong við hrunið, og fékk rausnarlegan starfslokasamning eftir hrun bankans. 

Fleiri Sjálfstæðismenn í feitum stöðum í Landsbankanum mætti nefna, en það væri nú eins og að fara að telja Vatnsdalshóla.

Fyrrum forstjóri FME, sem hafði eftirlit með Landsbankanum, var Jónas Friðrik Jónsson, en hann var í stjórn SUS 1991-1993, og með honum voru m.a. Guðlaugur Þór Þórðarson, Birgir Ármannsson og Ólafur Þ. Stephensen ritstjóri Morgunblaðsins. Jónas Friðrik var í stjórn Vöku og var formaður Stúdentaráðs en veturinn eftir gegndi Sigurjón Þ. Árnason því embætti.

 

Já, margir þræðir tengdu óneitanlega saman Sjálfstæðisflokkinn og Landsbankann. Illar tungur gætu jafnvel sagt - svona í hita kosningaforleiksins - að ICESAVE skuldaklafinn sé hreinlega í boði Sjálfstæðisflokksins...

Allt komið fram sem máli skiptir

Hálfsannleikur eða bara ekki sannleikur?

Úr yfirlýsingu Guðlaugs Þórs frá skírdegi:

Í Morgunblaðinu í dag er því ranglega haldið fram í svonefndri „fréttaskýringu“ Agnesar Bragadóttur, að undirritaður hafi haft samband við tiltekin fyrirtæki og óskað fjárframlaga til Sjálfstæðisflokksins. Hið rétta er að ég fékk nokkra einstaklinga í flokknum til að aðstoða skrifstofu hans við fjársöfnun sem fram fór síðari hluta árs 2006. Ég óskaði ekki eftir styrk frá neinu ákveðnu fyrirtæki eða einstaklingi til Sjálfstæðisflokksins enda hafði ég hvorki umboð til þess né áhuga.

[...] Ég vil hins vegar ítreka að ég bað hvorki einstök fyrirtæki eða fyrirtækjahópa um styrk. Ég einungis hvatti þessa einstaklinga til að aðstoða við söfnunina

Sem sagt, "einstaklingarnir nokkru" voru annars vegar háttsettur stjórnandi hjá Landsbankanum (og gjaldkeri SUS á sama tíma og Guðlaugur var formaður sambandsins) og Þorsteinn M. Jónsson, varaformaður stjórnar FL Group. Í kjölfarið veittu svo fyrirtækin tvö styrkina umtöluðu.

Hélt Gulli að þetta myndi ekki koma fram í dagsljósið??

 

 

Um styrki til stjórnmálaflokka - ólík sjónarmið

Eftirfarandi er tilvitnun í umsögn SUS frá 2006 um frumvarpið sem þá var til meðferðar fyrir Alþingi:

Með takmörkun á framlagi einstaklinga og fyrirtækja til stjórnmálaflokka er reist hindrun við því að nýjar hugmyndir og nýtt fólk hljóti hljómgrunn. Réttur almennings til þess að tjá skoðun sína og styðja í opinberri umræðu er fótum troðin [sic] með slíkum hindrunum enda er það mikilvægur réttur borgara að geta stutt hugsjón sína og lífsskoðun, hvort sem er með fjárframlögum, sjálfboðastarfi eða hverjum öðrum þeim hætti sem hver og einn kýs.

Ljóst er að á þessum tíma voru a.m.k margir hinna yngri flokksfélaga á þeirri skoðun að það ætti alls ekki að takmarka hámarksupphæð styrkja til stjórnmálaflokka. Þeir hinir sömu hefðu vafalaust ekkert séð aðfinnsluvert við styrkina rausnarlegu frá FL og LÍ, heldur þvert á móti dæmi um frábæran árangur í fjáröflun. Eru einhverjir þessara ungu manna og kvenna í framboði nú?

Söfnuðu fé fyrir flokkinn

"See no evil, hear no evil"

 

Hugtakið "lokað bókhald" fær alveg nýja merkingu í þessari umræðu. Kannski bókhald Sj-flokksins sé viljandi lokað helstu frammámönnum flokksins svo þeir geti viðhaldið sakleysi sínu og viti ekki hvaða öfl leggja til fúlgur fjár til að knýja áfram flokksmaskínuna.

Á það skal bent að Guðlaugur Þór raunar neitar því alls ekki að hafa vitað af styrkjunum, hann hringdi bara ekki beint í nein fyrirtæki. [Þetta er víst ekki rétt, það kom ekki fram í skriflegri yfirlýsingu Guðlaugs Þórs hvort hann vissi af styrkjunum á sínum tíma og ekki heldur í viðtali í fréttum kl 18 á skírdag, en í viðtali á visir.is neitar hann að hafa haft vitneskju um þá.]

Og ekkert hefur heyrst til varaformannsins. Ýmsilegt mun eiga eftir að gerast áður en haninn galar næst... 

Illugi: Vissi ekki um styrkina

Trúnaður við hvern?

Eðli málsins samkvæmt getur flokkurinn þó ekki haft frumkvæði að því að birta opinberlega frá hverjum framlög komu árið 2006, enda var í flestum tilfellum samkomulag um að farið yrði með styrkveitingarnar sem trúnaðarmál

 Nú spyr maður, sem kjósandi, hverjum eiga stjórnmálaflokkar fyrst og fremst að sýna trúnað, styrktaraðilum eða kjósendum?

Veltum því fyrir okkur, þegar við göngum í kjörklefana.

Heildarframlög til Framsóknar 30,3 milljónir

Hópur til stuðnings Gylfa Magnússyni á Facebook

Við viljum Gylfa Magnússon áfram ráðherra eftir kosningar

Þessi hópur hefur einfalt og skýrt markmið. Við þurfum áfram gegnheilan, traustan og greindan viðskiptaráðherra á næsta kjörtímabili, í þessu mikilvæga ráðuneyti sem mun hafa yfirstjórn yfir mest allri bankastarfsemi í landinu næstu misserin. Um þetta getum við verið sammála, jafnvel þó við styðjum og kjósum mismunandi flokka.

Pýramídahagfræðingur á þing?

Tryggvi Þór Herbertsson doktor í hagfræði er í öðru sæti á lista XD í Norðurlandi  og því mjög líklegur tilvonandi þingmaður. Eins og fram kom í fréttum vikunnar og Tryggvi skýrði skilmerkilega frá tók hann dyggan þátt í pýramídahagfræðinni hér á síðustu árum.

Þegar Tryggvi var ráðinn forstjóri Askar Capital árið 2006 var honum boðinn kaupréttarsamningur til kaupa á hlut í félaginu á hagstæðu gengi fyrir 300 milljónir króna. Félagið reddaði kúluláni með veði í bréfunum, en lánið var skráð á eignarhaldsfélag sem stofnað var til handa Tryggva. Eins og Tryggvi skýrði sjálfur:

Mér var tjáð að launin yrðu ekki í samræmi við það sem tíðkaðist í fjármálageiranum á þeim tíma en að í staðinn mér yrði umbunað með hlutdeild í árangri nýs banka. Í þessu samhengi var mér boðið að öðlast rétt á að kaupa 300 milljón hluti á sama gengi og stofnhlutafar nutu – genginu einum – á þrem árum. Ef bankinn gengi vel þá myndi hlutaféð vaxa í verði og ég hagnast á því. Þannig væru hagsmunir mínir beintengdir hagsmunum bankans. Jafnframt var mér tjáð að stofnað yrði félag sem væri í umsjá bankans sem ætti hlutabréfin og til að fjármagna kaupinn yrðu félaginu útveguð erlend lán, annars vegar frá Askar Capital og hins vegar frá einum viðskiptabankanna og öll bréfin lögð að veði. Að þrem árum liðnum myndi félagið endurgreiða lánið með þeim vöxtum sem tíðkast á markaði. Til að fjármagna endurgreiðslu lánanna gæti ég t.d. selt bréfin og vonandi hagnast ef þau yrðu meira virði en lánin. Til að stofna félagið þyrfti ég að reiða fram 500 þúsund krónur. Það er skemmst frá því að segja að ég tók boðinu.

Í sjálfur sér er skiljanlegt að menn þiggi svona boð, eins og Tryggvi segir "Ef bankinn gengi vel þá myndi hlutaféð vaxa í verði og ég hagnast á því", og ef illa gengur? Tja, þá fellur lánið væntanlega bara á eignarhaldsfélagið?

Var það ekki nákvæmlega þetta sem fólk hneykslaðist svo mikið á að Kaupþingsstjórar reyndu á síðustu stundu? Þegar þjóðarskútan var að sökkva og Tryggvi var ráðinn efnahagsráðgjafi forsætisráðherra taldi hann rétt að slíta tengslin við Askar og seldi félagið fyrir 500 þúsund, svo hann tapaði ekki einu sinni gjaldinu fyrir að stofna eignarhaldsfélagið!

Nú væri rétt að spyrja doktorinn, taldi hann á sínum tíma þetta skynsama hagfræði, að veita risalán til eignarhaldsfélaga, til kaupa á hlutabréfum, með veði í bréfunum sjálfum? Er það ekki rétt skilið að þessi ósiður hafi verið einn stór þáttur í íslensku lánabólunni?

Kjósendur á Norðurlandi, veltið þessu fyrir ykkur.

 

Mikilsverð stuðningsyfirlýsing

Jákvæð frétt

Ég sé að þetta blogg mitt er frekar á neikvæðum nótum. Ein lítil jákvæð frétt fór ekki  mjög hátt um daginn sem vert er að gefa gaum, en það var breyting á greiðslu dagpeninga til æðstu ráðamanna ríkisins. Hingað til hefur nefnilega tiltekinn hópur ríkisstarfsmanna ávallt fengið sk. "fulla" dagpeninga, það er dagpeninga fyrir bæði mat og húsaskjóli, þó svo þeir þurfi ekki að leggja út fyrir hótelkostnaði af þessum peningum. Yfir þessu hefur verið kvartað reglulega á nokkurra ára fresti en aldrei neitt gert. Þetta var einfaldlega viðurkennd leið til að greiða æðstu valdhöfum ríkis skattfrjálsan launabónus. Þar til nú, að þetta var lagfært með einu pennastriki:

Breytingar eru gerðar á sérstökum ákvæðum um greiðslu dagpeninga og endurgreiddan kostnað ráðherra, ráðuneytisstjóra, aðstoðarmanna ráðherra, biskups, ríkisendurskoðanda, hæstarréttardómara, ríkissáttasemjara, forsetaritara og sendiherra. Með breytingunum munu dagpeningagreiðslur til ráðherra og forseta hæstaréttar skerðast töluvert. Auk þess eru afnumin sérstök ákvæði um dagpeninga og endurgreiddan kostnað fyrrgreindra embættismanna. Um þá gilda nú sömu reglur og um aðra starfsmenn ríkisins, þ.e. reglur um greiðslu almennra dagpeninga skv. ákvörðun ferðakostnaðarnefndar. Jafnframt er afnumin heimild til þess að greiða mökum ráðherra dagpeninga þegar þeir eru í för með ráðherra á ferðalögum erlendis.

Fjármálaráðherra fær prik fyrir þetta!